گیربکس جزئی اصلی از وسیله ی نقلیه می باشد. در اینجا می توانیم دو دلیل برای اهمیت بالای گیربکس نام ببریم؛ اول اینکه هر موتوری دارای دوری محدود است و بیشتر از آن نمی تواند کار کند و نکته دوم این است که گشتاور تعیین شده ای است که هر موتور با حداکثر دور خود می تواند تولید کند.
گیربکس های اتوماتیک یا به اصطلاح عامیانه تر جعبه دنده های خودکار یک نوع انتقال در وسایل نقلیه ی موتور ی می باشد. گیربکس های خودکار برخلاف گیربکس های معمولی یا همان جعبه دنده های دستی تغییرات دنده ها را بصورت خودکار مدیریت می کند و هنگام حرکت خودرو دنده ها را تغییر می دهد و با این امکان راننده دیگر نیازی ندارد که بصورت دستی این کار را انجام دهد.
گیربکس های اتوماتیک پس از گیربکس های دستی یا همان جعبه دنده های مکانیکی طراحی شده است و برای رفع مشکلاتی که در گیربکس های دستی هست به وجود آمد. یکی از بزرگترین مزیت‌های گیربکس اتوماتیک این است که به طورخودکار دنده‌ها را تعویض می‌نماید و وظایف راننده را کاهش می‌دهند که با اینکار دیگر راننده مهارتی خاص برای تعویض دنده ها را لازم ندارد و در اینکار دیگر دچار مشکل نشده و تمرکز بیشتری روی رانندگی خود دارد. برای تعویض دنده ها در گیربکس اتوماتیک عواملی مانند وزن، سرعت و موقعیت خودرو متناسب با مسیری که خودرو حرکت می کند تاثیر گذار می باشد.
اما در جعبه دنده های معمولی بر اثر سرعت بیش از حد معمول یا زمانی که چرخ دنده ها از لحاظ سرعت هماهنگی لازم را ندارند و هنگام درگیر شدن جعبه دنده، توسط یک راننده غیر ماهر باعث فرسایش و تخریب سریع قطعات خواهد شد. با این حال در جعبه دنده های خودکار راننده به یک اهرم تغییر وضعیت دنده ها و پدال گاز احتیاج دارد و با فشار دادن به پدال گاز در جعبه دنده خودکار، تعویض دنده ها به طور خودکار انجام می گردد.
اجزا تشکیل دهنده
گیربکس خودرو دارای اجزا مختلفی است که این قسمت ها هرکدام وظایف خاص خود را دارد. در این ادامه به بررسی اجزای مختلف گیربکس می پردازیم :
دسته دنده :
میله ای فلزی است که درون کابین ماشین قرار دارد. همانطور که می دانید محل دنده های مختلف در خودرو شکل ها مختلفی دارد که این بستگی به نوع خودرو و مدل خودرو هم دارد اما بیشتر به شکل H طراحی شده است.
میل ماهک :
میله ماهک در زیر دسته دنده قرار دارد، این میله از یک طرف به دسته دنده و از طرف دیگر به ماهک متصل شده است. انواع محتلف این میل ماهک شامل نوع دستی، الکتریکی، خلاء و هیدرولیکی یافت می شود.
ماهک
ماهک قطعه ای کمانی شکل است که با حرکت کردن آن دنده نیز بصورت کشویی حرکت می کند، با انجام این کار چرخ دنده ها وارد حرکت شده و سرعت خودرو را تغییر می دهند. به تعداد ماهک ها، میله ماهک وجود دارد.
کشویی دنده
کشویی دنده ،قطعه ای از گیربکس می باشد که در قسمت داخلی و خارجی دارای شیار است. شیار های خارجی کشویی دنده برای ارتباط با ماهک و شیار های داخلی برای ارتباط با چرخ دنده ها قرار داده شده است. در صورتی که دنده تغییر کند، ماهک بر روی شیار بیرونی کشویی قرار گرفته و کشویی نیز به چرخ دنده متصل است. در نهایت کشویی و چرخ دنده سرعتی برابر خواهند داشت.
حرکت همزمان دو ماهک باعث خرابی در خودرو است ، که این حرکت همزمان باعث می شود دو دنده ی جعبه دنده ، به طور همزمان وارد مدار شوند که این یعنی در خروجی جعبه دنده دو دور متفاوت باشد که عملا غیر ممکن است. برای جلوگیری از ایجاد خرابی در عملکرد جعبه دنده، مکانیزم محدود کننده ماهک طراحی شده است.
چرخ دنده ها
در گیربکس چرخ دنده ها مهمترین عضو هستند که بر اساس انتقال توان شامل سه دسته ی موازی محور، عمود بر محور و محور متنافر می باشند. ضمنا بر اساس فرم دندانه به دو نوع ساده و مارپیچ تقسیم می شوند.
نحوه تعویض روغن گیربکس
روغن واسکازین یکی از روغن های کاربردی و مفید برای خودرو می باشد، که وظیفه نرم کردن جعبه دنده، مرطوب کردن و خنک کردن جعبه دنده و چرخ دنده ها را دارد. برای اینکه بدانیم چه زمانی موقع تعویض روغن واسکازین است باید بدانیم که معمولا بعد از 30 هزار کیلومتر کار کردن خودرو باید روغن عوض شود. البته برخی از خودروسازان به تازگی محفظه این روغن موتور را می بندند تا نیازی به تعویض نداشته باشد. این روغن بر خلاف روغن موتور نمی سوزد و در صورت نشتی رنگ قرمز دارد.
حالت های دسته دنده :
در تصویر زیر، دسته دنده یک خودرو دارای جعبه دنده ی شش دنده را همراه با تمام حالات قرارگیری آن نشان داده شده است.
دنده خلاص:
در این حالت دنده ها درگیر نیستند و در حالت خلاص قراردارند. در شکل بالا نیز این موضوع مشخص است.
دنده یک:
با حرکت دادن دسته دنده به سمت چپ قطعه ای که بنفش رنگ است بین دنده یک و دو انتخاب می شود و وقتی آنرا به جلو فشار می دهیم دنده ی یک درگیر می شود.
دنده دو:
همانند بالا با حرکت دسته دنده به سمت چپ، قطعه ای که بنفش رنگ است بین دنده یک و دو انتخاب می شود و با فشار به سمت عقب، دنده دو درگیر می شود.
دنده سه:
اگر دسته دنده در وسط قرار گیرد، قطعه بنفش رنگ بین دنده سه و چهار انتخاب می شود و با فشار آن به جلو، دنده سه انتخاب می شود.
دنده چهار:
همانند بالا با حرکت دسته دنده به سمت وسط، قطعه ای که بنفش رنگ است بین دنده یک و دو انتخاب می شود و با فشار به سمت عقب، دنده چهار درگیر می شود.
دنده پنج:
با حرکت دسته دنده به طرف راست، قطعه بنفش رنگ بین دنده پنج و دنده عقب قرار می گیرد و مجدداً با فشار دسته دنده به سمت جلو، دنده پنج درگیر می شود.
دنده عقب:
انتقال دسته دنده به سمت راست و قرارگرفتن بین دنده ی پنج و عقب و کشیدن دسته به سمت عقب وارد دنده ی عقب می شود.
مزدا اعتماد، تامین کننده کلیه لوازم یدکی مزدا
